013 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 43 آيتون ۽ 6 رڪوع آھن
سنڌي قرآن
مُترجم: ڊاڪٽر عابد لغاري
الۗمّۗرٰ ۣ تِلْكَ اٰيٰتُ الْكِتٰبِ ۭ وَالَّذِيْٓ اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَّبِّكَ الْـحَقُّ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا يُؤْمِنُوْنَ 1
ا-ل-م-ر، هي انهيءَ ڪتاب جون آيتون آهن، ۽ جيڪي ڪجهه لاٿو ويو آهي توتي تنهنجي پالڻهار جي طرفان، سو بلڪل سچ آهي پر گهڻا ماڻهو (تنهنجي قوم جا) مڃين نٿا
— ڊاڪٽر عابد لغارياَللّٰهُ الَّذِيْ رَفَعَ السَّمٰوٰتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُـمَّ اسْتَوٰى عَلَي الْعَرْشِ وَسَـخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ ۭ كُلٌّ يَّـجْرِيْ لِاَجَلٍ مُّسَمًّى ۭ يُدَبِّرُ الْاَمْرَ يُفَصِّلُ الْاٰيٰتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقَاۗءِ رَبِّكُمْ تُوْقِنُوْنَ 2
اهو الله ئي آهي جنهن آسمانن کي بنا سهارن بيهاريو جيڪي توهان کي نظر ايندا هجن، پوءِ اهو پنهنجي سلطنت جي تخت تي رونق افروز ٿيو ۽ هڪ قانون جو پابند ڪيو سج ۽ چنڊ کي، سڄي نظام جي هر شيءِ هڪ مقرر مدت تائين هلي پئي، اهو (الله آهي) جيڪو ان سڀ ڪم جي تدبير ڪري پيو، کولي کولي نشانيون ٻڌائي پيو، شايد پنهنجي رب سان ملاقات جو يقين اچيوَ
— ڊاڪٽر عابد لغاريوَهُوَ الَّذِيْ مَدَّ الْاَرْضَ وَجَعَلَ فِيْهَا رَوَاسِيَ وَاَنْهٰرًا ۭ وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرٰتِ جَعَلَ فِيْهَا زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ يُغْشِي الَّيْلَ النَّهَارَ ۭ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّتَفَكَّرُوْنَ 3
۽ هو اهو ئي آهي جنهن هي زمين کولي پکيڙي ڇڏي ۽ ان ۾ جبلن جا ڪِل ٺوڪي ڇڏيا ۽ ان ۾ درياء وهايا، ۽ سڀني ميون جا پيدا ڪيا آهن جوڙا ان ۾ ۽ اهو ئي پکيڙي ٿو رات تي ڏينهن کي، بيشڪ انهن شين ۾ وڏيون نشانيون آهن انهن ماڻهن لاءِ جيڪي غور فڪر ڪن ٿا
— ڊاڪٽر عابد لغاريوَفِي الْاَرْضِ قِطَعٌ مُّتَجٰوِرٰتٌ وَّجَنّٰتٌ مِّنْ اَعْنَابٍ وَّزَرْعٌ وَّنَخِيْلٌ صِنْوَانٌ وَّغَيْرُ صِنْوَانٍ يُّسْقٰى بِـمَاۗءٍ وَّاحِدٍ ۣ وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلٰي بَعْضٍ فِي الْاُكُلِ ۭ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّعْقِلُوْنَ 4
۽ ڏسو زمين ۾ ڌار ڌار طبقا آهن جيڪي هڪ ٻئي سان ڳنڍيل آهن، انگورن جا باغ آهن، پوکون آهن، کجيءَ جا وڻ آهن جن مان ڪي هڪ ٿڙ واريون ته ڪي ٻن ٿڙن واريون، سڀني کي ساڳيو پاڻي ملي ٿو پر مزي ۾ ڪنهن کي بهتر بڻايون ٿا ته ڪنهن کي گهٽ درجي وارو، بيشڪ انهن ۾ ڪيتريون نشانيون آهن انهن ماڻهن لاءِ جيڪي عقل کان ڪم وٺن ٿا
— ڊاڪٽر عابد لغاريوَاِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ ءَاِذَا كُنَّا تُرٰبًا ءَاِنَّا لَفِيْ خَلْقٍ جَدِيْدٍ ڛ اُولٰۗىِٕكَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا بِرَبِّهِمْ ۚ وَاُولٰۗىِٕكَ الْاَغْلٰلُ فِيْٓ اَعْنَاقِهِمْ ۚ وَاُولٰۗىِٕكَ اَصْـحٰبُ النَّارِ ۚ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ 5
۽ هاڻي توکي جيڪڏهن عجب ٿو لڳي ته عجب جهڙن ماڻهن جو اهو قول آهي ته جڏهن اسان مري مٽي ٿي وينداسين ته ڇا اسين وري پيدا ڪيا وينداسين؟ هي اهي ماڻهو آهن جن ڪفر ڪيو پنهنجي رب سان، ۽ هي اهي ئي ماڻهو آهن جن جي ڳچين ۾ ڳٽ پيل آهن، اهي ئي ماڻهو دوزخي آهن ۽ اهي ئي ان ۾ هميشھ رهندا
— ڊاڪٽر عابد لغاريوَيَسْتَعْجِلُوْنَكَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ وَقَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمُ الْمَثُلٰتُ ۭ وَاِنَّ رَبَّكَ لَذُوْ مَغْفِرَةٍ لِّلنَّاسِ عَلٰي ظُلْمِهِمْ ۚ وَاِنَّ رَبَّكَ لَشَدِيْدُ الْعِقَابِ 6
۽ (اي رسول!) اهي ئي ماڻهو بُرائي گُهرن ٿا ڀلائي کان اڳي ئي، ۽ جڏهن کانئن اڳي جيڪي ان راهه تي هليا تن تي عذاب جا عبرتناڪ مثال گذري چڪا آهن، حقيقت ۾ تنهنجو رب درگذر ڪرڻ وارو آهي باوجود ماڻهن جي زيادتين جي، ۽ اها به حقيقت آهي ته تنهنجو رب سخت سزا ڏيڻ وارو آهي
— ڊاڪٽر عابد لغاريوَيَقُوْلُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَوْلَآ اُنْزِلَ عَلَيْهِ اٰيَةٌ مِّنْ رَّبِّهٖ ۭ اِنَّـمَآ اَنْتَ مُنْذِرٌ وَّلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ 7ۧ
۽ چون ٿا اهي ماڻهو جن تنهنجي ڳالهه مڃڻ کان انڪار ڪيو آهي، ڇو نه لٿي آهي ڪا نشاني هن شخص تي سندس رب طرفان؟ بيشڪ تون ته رڳو ڊيڄارڻ وارو (خبردار ڪندڙ) آهين ۽ هر قوم جي لاءِ هڪ اڳواڻ آهي
— ڊاڪٽر عابد لغارياَللّٰهُ يَعْلَمُ مَا تَحْمِلُ كُلُّ اُنْثٰى وَمَا تَغِيْضُ الْاَرْحَامُ وَمَا تَزْدَادُ ۭ وَكُلُّ شَيْءٍ عِنْدَهٗ بِمِقْدَارٍ 8
الله ڄاڻي ٿو هر ڪنهن حمل واريءَ جي پيٽ بابت ۽ جيڪي ڪجهه ان ۾ ٺهي ٿو تنهن کي به ڄاڻي ٿو جيڪا به ان ۾ گهٽ وڌائي ٿئي ٿي اها به خبر رکي ٿو، هر شيءِ جي لاءِ وٽس هڪ اندازو مقرر آهي
— ڊاڪٽر عابد لغاريعٰلِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْكَبِيْرُ الْمُتَعَالِ 9
هو ڄاڻي ٿو ڳجهه ۽ ظاهر، هر شيءِ جو ڄاڻو آهي، اهو سڀ کان وڏو هر حال ۾ مٿانهون آهي
— ڊاڪٽر عابد لغاريسَوَاۗءٌ مِّنْكُمْ مَّنْ اَسَرَّ الْقَوْلَ وَمَنْ جَهَرَ بِهٖ وَمَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍۢ بِالَّيْلِ وَسَارِبٌۢ بِالنَّهَارِ 10
ڀلي ڪوبه ماڻهو توهان مان زور سان ڳالهائي يا آهستي ۽ ڪو رات جي اونداهيءَ ۾ لڪل هجي يا هلي رهيو هجي ڏينهن جي روشنيءَ ۾.
— ڊاڪٽر عابد لغاريلَهٗ مُعَقِّبٰتٌ مِّنْۢ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهٖ يَحْفَظُوْنَهٗ مِنْ اَمْرِ اللّٰهِ ۭ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتّٰى يُغَيِّرُوْا مَا بِاَنْفُسِهِمْ ۭ وَاِذَآ اَرَادَ اللّٰهُ بِقَوْمٍ سُوْۗءًا فَلَا مَرَدَّ لَهٗ ۚ وَمَا لَهُمْ مِّنْ دُوْنِهٖ مِنْ وَّالٍ 11
ان لاءِ برابر آهي سندس مقرر ڪيل نگهبان هر شخص جي اڳيان ۽ پويان لڳل (محافظ) کين سنڀالي رهيا آهن الله جي حڪم سان، حقيقت هي آهي ته الله نٿو بدلائي ڪنهن قوم جي حالت کي، جيستائين اها پاڻ پنهنجي راهه نٿي بدلائي، ۽ جڏهن ارادو ڪري الله ڪنهن قوم مٿان شامت آڻڻ جو، پوءِ اها ٽري نٿي سگهي ۽ نه وري (الله جي مقابلي ۾) اهڙي قوم جو ڪو مددگار ٿي سگهي ٿو
— ڊاڪٽر عابد لغاريهُوَ الَّذِيْ يُرِيْكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَّطَمَعًا وَّيُنْشِئُ السَّحَابَ الثِّقَالَ ۚ12
اهو ئي آهي جيڪو توهان جي آڏو کنوڻ چمڪائي ٿو جنهن کي ڏسي خوف کائو ٿا ۽ اميدون به رکندا آهيو ۽ اهو ئي پاڻيءَ سان ڀريل ڪڪر آڻي ٿو
— ڊاڪٽر عابد لغاريوَيُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهٖ وَالْمَلٰۗىِٕكَةُ مِنْ خِيْفَتِهٖ ۚ وَيُرْسِلُ الصَّوَاعِقَ فَيُصِيْبُ بِهَا مَنْ يَّشَاۗءُ وَهُمْ يُجَادِلُوْنَ فِي اللّٰهِ ۚ وَهُوَ شَدِيْدُ الْمِحَالِ ۭ13
۽ ساراهه ڪري ٿي ڪڪرن جي گوڙ ۽ پاڪائي بيان ڪرڻ ۾ ملائڪ به ڏڪندي پاڪائي بيان ڪن ٿا، اهو موڪلي ٿو ڪڙڪيدار وڄون ۽ ڪڏهن ته جنهن تي به گُهري ڪيرائي ٿو ان کي انهيءَ حالت ۾ جڏهن ماڻهو الله جي باري ۾ تڪرار ڪندا آهن ۽ سندس چال واقعي زبردست آهي
— ڊاڪٽر عابد لغاريلَهٗ دَعْوَةُ الْحَقِّ ۭ وَالَّذِيْنَ يَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِهٖ لَا يَسْتَجِيْبُوْنَ لَهُمْ بِشَيْءٍ اِلَّا كَبَاسِطِ كَفَّيْهِ اِلَى الْمَاۗءِ لِيَبْلُغَ فَاهُ وَمَا هُوَ بِبَالِغِهٖ ۭ وَمَا دُعَاۗءُ الْكٰفِرِيْنَ اِلَّا فِيْ ضَلٰلٍ 14
ان کي ئي سڏڻ برحق آهي ۽ رهيون اهي ٻيون هستيون جن کي (ڪافر) پڪارين ٿا (الله کي) ڇڏي سي سندن دعائن جو ڪو جواب ڏئي نٿا سگهن، انهن کي پڪارڻ ائين آهي جيئن پاڻي کي ڪو عرض ڪري ته منهنجي وات ۾ پهچي وڃ، پر اهو پهچي نٿو، ائين آهن ڪافرن جون دعائون جيئن بي نشان تير
— ڊاڪٽر عابد لغاريوَلِلّٰهِ يَسْجُدُ مَنْ فِي السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ طَوْعًا وَّكَرْهًا وَّظِلٰلُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَالْاٰصَالِ 15۞
۽ اهو الله ئي آهي جنهن کي سجدو ڪري ٿي آسمانن ۽ زمين جي هر شيءِ خوشي يا ناخوشي، ۽ سڀني شين جا پاڇا (ان جي آڏو جهڪن ٿا) صبح ۽ شام
— ڊاڪٽر عابد لغاريقُلْ مَنْ رَّبُّ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۭ قُلِ اللّٰهُ ۭ قُلْ اَفَاتَّخَذْتُمْ مِّنْ دُوْنِهٖٓ اَوْلِيَاۗءَ لَا يَمْلِكُوْنَ لِاَنْفُسِهِمْ نَفْعًا وَّلَا ضَرًّا ۭ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الْاَعْـمٰى وَالْبَصِيْرُ ڏ اَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُمٰتُ وَالنُّوْرُ ڬ اَمْ جَعَلُوْا لِلّٰهِ شُرَكَاۗءَ خَلَقُوْا كَخَلْقِهٖ فَتَشَابَهَ الْخَلْقُ عَلَيْهِمْ ۭ قُلِ اللّٰهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَّهُوَ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ 16
انهن کان پڇو ڪير آهي پالڻهار آسمانن ۽ زمين جو، چؤ الله! پوءِ کين چؤ جڏهن حقيقت اها آهي پوءِ توهان ان کي ڇڏي اهڙن خدائن کي پنهنجو مشڪل ڪشا بڻايو ٿا جيڪي پنهنجي لاءِ به نفعي نقصان جو اختيار نٿا رکن؟ چوين، ڇا برابر ٿي سگهي ٿو انڌو ۽ اکيون رکڻ وارو؟ ڇا برابر آهن اونداهيون ۽ سوجهرو؟ ۽ جي ائين نه آهي ته الله وانگر سندن ٺاهيل شريڪن به ڪجهه پئدا ڪيو آهي جنهن ڪري مشڪوڪ ٿي پيو آهي خلقڻ وارو معاملو انهن جي لاءِ؟ چوين (اي نبي!) الله ئي خالق آهي سڀني شين جو ۽ اهو ئي اڪيلو آهي سڀني تي غالب
— ڊاڪٽر عابد لغارياَنْزَلَ مِنَ السَّمَاۗءِ مَاۗءً فَسَالَتْ اَوْدِيَةٌۢ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَدًا رَّابِيًا ۭ وَمِـمَّا يُوْقِدُوْنَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغَاۗءَ حِلْيَةٍ اَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِّثْلُهٗ ۭ كَذٰلِكَ يَضْرِبُ اللّٰهُ الْـحَقَّ وَالْبَاطِلَ ڛ فَاَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاۗءً ۚ وَاَمَّا مَا يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْاَرْضِ ۭ كَذٰلِكَ يَضْرِبُ اللّٰهُ الْاَمْثَالَ ۭ17
نازل ڪري ٿو الله آسمان مان پاڻي ۽ هر ندي ۽ نئن پنهنجي وسعت آهر ان کي کڻي ٿي، پوءِ جڏهن ٻوڏ آئي ته مٿان گج به تري آئي ۽ اهڙي ئي گج انهن ڌاتن مان نڪرندي آهي جن کي باهه ۾ وجهي زيور ۽ ٿانوَ جوڙڻ لاءِ ماڻهو ڳاريندا آهن، انهيءَ مثال ئي سان الڳ ڪري ٿو الله حق ۽ باطل جي معاملي کي، پوءِ جيڪا گج هوندي آهي سا اڏامي ويندي آهي ۽ جيڪا شيءِ منافع بخش هوندي آهي انسانن جي لاءِ، اها رهجي ويندي آهي زمين ۾، اهڙيءَ طرح سمجهائي ٿو الله پنهنجي ڳالهه مثالن سان
— ڊاڪٽر عابد لغاريلِلَّذِيْنَ اسْتَجَابُوْا لِرَبِّهِمُ الْحُسْنٰى ڼ وَالَّذِيْنَ لَمْ يَسْتَجِيْبُوْا لَهٗ لَوْ اَنَّ لَهُمْ مَّا فِي الْاَرْضِ جَمِيْعًا وَّمِثْلَهٗ مَعَهٗ لَافْتَدَوْا بِهٖ ۭ اُولٰۗىِٕكَ لَهُمْ سُوْۗءُ الْـحِسَابِ ڏ وَمَاْوٰىهُمْ جَهَنَّمُ ۭ وَبِئْسَ الْمِهَادُ ۧ18
جن ماڻهن قبولي دعوت پنهنجي رب جي، تن لاءِ ڀلائي آهي ۽ جن ماڻهن ان کي قبول نه ڪيو، سي جيڪڏهن ان سموري دولت جا مالڪ هجن جيڪا زمين ۾ آهي ۽ ايتري ٻي به گڏ ڪن ته اها فديي ۾ ڏيڻ لاءِ تيار ٿي ويندا بچڻ لاءِ الله جي پڪڙ کان، هي اهي ماڻهو آهن جن کان سختيءَ سان حساب وٺبو، ۽ انهن جو ٺڪاڻو جهنم ئي آهي، ۽ تمام خراب آهي اهو ٺڪاڻو
— ڊاڪٽر عابد لغارياَفَـمَنْ يَّعْلَمُ اَنَّـمَآ اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَّبِّكَ الْـحَقُّ كَمَنْ هُوَ اَعْمٰى ۭ اِنَّـمَا يَتَذَكَّرُ اُولُوا الْاَلْبَابِ ۙ19
ڀلا اهو ڪيئن ممڪن آهي ته جيڪو ڄاڻي ٿو هن ڪتاب کي جيڪو نازل ڪيل آهي تنهنجي رب طرفان حق سان ۽ اهو شخص جيڪو انڌو هن حقيقت کان ٻئي برابر هجن؟ نصيحت ته سمجهو ماڻهو ئي حاصل ڪندا آهن
— ڊاڪٽر عابد لغاريالَّذِيْنَ يُوْفُوْنَ بِعَهْدِ اللّٰهِ وَلَا يَنْقُضُوْنَ الْمِيْثَاقَ ۙ20
۽ سندن (عمل هي هوندو آهي ته) پنهنجا انجام پاڙيندا آهن الله سان ۽ اهو پڪو ڪرڻ بعد ٽوڙيندا نه آهن (پنهنجو) وعدو
— ڊاڪٽر عابد لغاري